शूऽऽऽऽऽ… महाराष्ट्र झोपला आहे !
(राजकीय व्यवस्थेच्या अधःपतनावर आधारित झुंज वृत्तपत्राचा संपादकीय लेख )

महाराष्ट्राची ओळख कर्तृत्व, स्वाभिमान आणि मराठी बाण्यामुळे होती. छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या नेतृत्वाखाली उभ्या राहिलेल्या या भूमीत साहस, शौर्य, आणि न्यायासाठी लढण्याची प्रेरणा होती. परंतु आज महाराष्ट्र शांत, थंड, आणि असंवेदनशील झाल्याचे चित्र उभे आहे. हे फक्त वैयक्तिक अथवा सामूहिक पातळीवर नाही, तर संपूर्ण व्यवस्थेमध्ये खोलवर रुजले आहे.
न्या. लोया प्रकरण : अन्यायाची मूळ ठिकाणे
न्या. लोया यांचा संशयास्पद मृत्यू हे एका कार्यक्षम आणि पारदर्शक प्रशासनाच्या तुकड्या-तुकड्यांची कथा आहे. त्यांच्या मृत्यूनंतर न्यायव्यवस्थेने आवाज उठविण्याऐवजी शांततेचा स्वीकार केला. डॉ. नरेंद्र दाभोळकर, कॉ. गोविंद पानसरे, आणि गौरी लंकेश यांच्यासारख्या विचारवंतांच्या हत्या झाल्या. मात्र, या घटनांवरती महाराष्ट्रात सामूहिक आक्रोश ऐकायला मिळाला नाही.
ही शांतता किंवा तटस्थता केवळ प्रशासनापुरती मर्यादित नाही. ही संपूर्ण समाजाची होत चाललेली सामूहिक उदासीनता दर्शवते. आज महाराष्ट्रात अन्यायावर चर्चा नाही, अत्याचारांवर निषेध नाही, आणि भ्रष्टाचाराबद्दल आक्रोश नाही. हीच स्थिती आपल्या समाजाचे आणि राज्याच्या व्यवस्थेचे अधःपतन अधोरेखित करते.
राजकीय-प्रशासकीय साखळीतील अभद्र युती
महाराष्ट्रातील राजकीय व्यवस्थेत ‘सत्ता’ हा एकमेव ध्येय राहिला आहे. न्या. लोया यांच्या खुनापासून ते पक्षफोडीपर्यंतची ही कहाणी एका गोष्टीवर शिक्कामोर्तब करते – सत्ता मिळविण्यासाठी कोणत्याही प्रकारच्या तडजोडी आणि अभद्र युती केल्या जातात.
सत्ता राखण्यासाठी गूंडगिरी, भ्रष्टाचार, आणि अराजकाला पाठिंबा दिला जातो. एका सरपंचाच्या हत्येचा सूत्रधार जर ‘सत्ताधाऱ्यांचा पाल्य’ असेल, तर अशा युतींना पाठिंबा देणे कोणाला नवीन राहिले आहे?
राजकीय आणि प्रशासकीय यंत्रणेतील खोटेपणा
भाजप, राष्ट्रवादी काँग्रेस, शिवसेना अथवा काँग्रेस यांपैकी कोणत्याही पक्षाने जनतेला खऱ्या प्रश्नांवर उपाय दिला नाही. राजकीय नेत्यांचे एकमेकांवरील आरोप-प्रत्यारोप फक्त सत्तेच्या लोभातून चालतात. त्यात प्रशासनानेही आपली भूमिका गमावली आहे. उच्च पदस्थ IAS आणि IPS अधिकारीही आता राजकीय छत्राखाली राहून निर्णय घेतात. त्यामुळे एकीकडे लोक प्रशासनाकडून आशा सोडून देतात आणि दुसरीकडे अन्यायाविरुद्ध लढण्याचा निर्धारही हरवतो.
मराठी बाण्याचा अधःपात
कधीकाळी मराठी माणूस हा सत्यासाठी लढणारा, अन्यायाविरुद्ध आवाज उठवणारा म्हणून ओळखला जात असे. परंतु आज मराठी अस्मिता केवळ राजकीय बॅनरपुरती मर्यादित झाली आहे. जात आणि धर्माच्या नावाखाली जाती-धर्माचे विष पसरविणाऱ्या शक्तींचे समर्थन होताना दिसते.
गेल्या दशकभरात महाराष्ट्रात सांस्कृतिक, आर्थिक आणि सामाजिक क्षेत्रांत विस्कळीतता वाढली आहे. मुठभर लोकांच्या विलासितेसाठी आणि सत्तेच्या हव्यासासाठी सामान्य जनतेचे हाल होत आहेत.
गुन्ह्यांकडे पाहण्याची अनास्था
गुन्ह्यांमुळे गाजणाऱ्या महाराष्ट्रातील गावांना आणि शहरांना अनेक दशके झाली आहेत. परंतु न्यायव्यवस्था, प्रशासन आणि पोलीस यंत्रणा गळपटलेली दिसते. एका सरपंचाच्या हत्येने हलकीशी चर्चा झाली असेल, पण तीही विस्मृतीत जाणार, हे निश्चित आहे. कधीच लढण्याचा दांडगा इतिहास असलेल्या या राज्याला आता कुठल्याही अशांततेमुळे जाग येत नाही.
गरीबांचा अनंतरूपी मृत्यू
महाराष्ट्रात आर्थिक विषमता आता नवीन वळण घेत आहे. गरीब रोजच मरतोय – कधी कुपोषणामुळे, कधी अन्नधान्याच्या टंचाईमुळे, तर कधी आर्थिक संकटामुळे. ही मृत्यूची साखळी कुठे थांबणार आहे? यावर राजकीय विचारमंथनही होताना दिसत नाही. लोकांच्या मूलभूत गरजा, जसे आरोग्य, शिक्षण, आणि रोजगार यांवर सरकारच्या धोरणांचा अभाव आहे.
मराठी माणसाने स्वप्नांच्या मुळांना जपावे
१. सामाजिक जागृती
महाराष्ट्रात पुन्हा एकदा सामाजिक जागृतीची आवश्यकता आहे. लोकशाहीचा अर्थ फक्त मतदान नाही, तर अन्यायाविरुद्ध लढण्याचा निर्धार आहे. महाराष्ट्रातील जनतेने निष्क्रियतेचा स्वीकार न करता आपल्या हक्कांसाठी आवाज उठवायला हवा.
२. प्रशासनाची पारदर्शकता
राजकीय सत्तेला जबाबदार धरून प्रशासनाकडून पारदर्शकता आणि निष्पक्षता मिळवणे आवश्यक आहे. यासाठी लोकांचा सहभाग आणि चौकस माध्यमांची आवश्यकता आहे.
३. न्यायव्यवस्थेचा पुनर्विचार
न्यायालयीन प्रक्रियांना गती देणे आणि लोकांना विश्वास देणे यासाठी न्यायव्यवस्थेत सुधारणा होणे गरजेचे आहे.
४. नव्या पिढीचा सहभाग
युवकांमध्ये नेतृत्वगुण विकसित करून त्यांना देशाच्या समस्यांवर काम करण्यासाठी प्रोत्साहित केले पाहिजे. शिक्षण हे केवळ नोकरीसाठी नव्हे, तर समाजाला सुधारण्यासाठी असावे.
महाराष्ट्रासाठी नवीन दिशा
   आज महाराष्ट्र झोपला आहे, परंतु त्याला पुन्हा जागे करण्यासाठी प्रयत्न करावे लागतील. केवळ भूतकाळातील गौरवगाथांमध्ये रमून न जाता, भविष्याच्या दिशा ठरविण्यासाठी लोकांनी सजग व्हावे. अन्यायाविरुद्ध संघर्ष करण्यासाठी महाराष्ट्राला पुन्हा एकदा कणा मजबूत करावा लागेल.
     शूऽऽऽऽऽ… महाराष्ट्र झोपला आहे. परंतु ही झोप कायम राहणार नाही. नवीन महाराष्ट्राचे स्वप्न पुन्हा उभारायचे असेल, तर प्रत्येक नागरिकाला जागे होऊन जबाबदारी स्वीकारावी लागेल.