पाचोरा – दिनांक 1 ऑगस्ट 2025 शुक्रवार या दिवशी तालुका सहकारी शिक्षण संस्था संचलित श्री गो. से. हायस्कूल, पाचोरा या नामवंत व प्रतिष्ठित शाळेत दोन थोर भारतीय विभूतींना आदरांजली वाहणारा गौरवशाली कार्यक्रम संपन्न झाला. शाळेच्या मुख्य प्रांगणात लोकशाहीर अण्णाभाऊ साठे यांची जयंती व लोकमान्य बाळ गंगाधर टिळक यांची पुण्यतिथी अत्यंत श्रद्धेने आणि उत्साहाने साजरी करण्यात आली. या कार्यक्रमाचे शिस्तबद्ध आयोजन शाळेतील


पर्यवेक्षक, शिक्षकवृंद आणि विद्यार्थ्यांच्या सहभागातून करण्यात आले होते. कार्यक्रमाची सुरुवात भारतीय परंपरेनुसार दीपप्रज्वलन व प्रतिमापूजनाने झाली. विद्यालयाच्या पर्यवेक्षिका सौ. अंजली गोहिल मॅडम, पर्यवेक्षक आर. बी. तडवी, ज्येष्ठ शिक्षक पी. एम. पाटील, एस. एल. वाघ, तसेच ज्येष्ठ शिक्षिका एस. एस. पाटील मॅडम यांच्या हस्ते लोकमान्य टिळक व अण्णाभाऊ साठे यांच्या प्रतिमांचे पूजन करण्यात आले. या क्षणी सर्व शिक्षक व विद्यार्थी एकाच छत्राखाली एकवटले होते, आणि भारतमातेच्या या थोर सुपुत्रांना कृतज्ञतेने अभिवादन करत होते. कार्यक्रमाच्या मुख्य भागात इयत्ता पाचवी ते सातवीच्या विद्यार्थ्यांनी आपल्या विचारांद्वारे आणि भाषणांद्वारे या थोर महापुरुषांचे कार्य उजागर केले. प्रत्येक विद्यार्थ्याने टिळकांच्या ‘स्वराज्य हा माझा जन्मसिद्ध हक्क आहे आणि तो मी मिळवणारच’ या घोषणेमागील इतिहास, त्यांचा राष्ट्रवाद, समाज प्रबोधनासाठी त्यांनी उभारलेले सार्वजनिक सण, आणि त्यांची पत्रकारितेतील भूमिका प्रभावीपणे मांडली. विद्यार्थ्यांनी आत्मविश्वासाने टिळकांचे देशासाठी असलेले प्रेम, शिक्षणावरील त्यांचा विश्वास, तसेच हिंदू-मुस्लिम ऐक्याचे प्रयत्न यांचा उल्लेख केला. सौ. अंजली गोहिल मॅडम यांनी विद्यार्थ्यांना मार्गदर्शन करताना टिळकांचे जीवनकार्य, त्यांची विद्वत्ता, त्यांनी लढवलेली वैचारिक लढाई, तसेच त्यांनी आपल्या लेखनातून जागवलेले राष्ट्रप्रेम याची सखोल माहिती दिली. त्यांनी सांगितले की, “टिळकांनी जनतेच्या मनात लपलेला स्वाभिमान जागवला. ‘Kesari’ व ‘Maratha’ हे वृत्तपत्र केवळ शब्दांचे नव्हते, तर ब्रिटिश सत्तेला हादरवणारे विचारांचे अस्त्र होते.” श्री. सागर थोरात सर यांनी कार्यक्रमात एक वेगळी ऊर्जा निर्माण करत लोकशाहीर अण्णाभाऊ साठे यांच्या पोवाडा गायन सादर केला. पोवाड्याच्या माध्यमातून त्यांनी अण्णाभाऊंच्या लढवय्या जीवनाची, समाज परिवर्तनाच्या कार्याची आणि शोषित-पीडितांसाठी त्यांनी घेतलेल्या संघर्षांची जिवंत छबी विद्यार्थ्यांसमोर उभी केली. त्यांनी अण्णाभाऊंच्या साहित्यकृती, प्रबोधनात्मक कथा व सामाजिक बांधिलकी यांबाबत सुद्धा मनोगत व्यक्त करतांना सांगीतले अण्णाभाऊ साठे यांचे संपूर्ण नाव तुकाराम बाळू साठे होते. त्यांचा जन्म 1 ऑगस्ट 1920 रोजी वातेगाव, ता. वाळवा, जि. सांगली (महाराष्ट्र) येथे झाला.त्यांचे बालपण अतिशय हलाखीचे आणि दारिद्र्यग्रस्त होते. शिक्षणाच्या संधीपासून वंचित असतानाही त्यांनी स्वतःच्या कष्टाने, निरीक्षणाने आणि अनुभवाने समाजजीवनाचे विविध पैलू समजून घेतले.
ते साहित्यिक, लोककवी, नाटककार, समाजसुधारक आणि क्रांतिकारक विचारवंत होते. त्यांचे लेखन मुख्यतः शोषित, पीडित, दलित आणि कष्टकरी वर्गाच्या दुःखांवर, संघर्षांवर आणि स्वाभिमानावर आधारित होते. त्यांनी फड नाट्य, पोवाडा, तमाशा, कथा, कादंबरी आणि लोकनाट्याच्या माध्यमातून समाज जागृती केली. त्यांच्या “फकीरा” या कादंबरीला विशेष प्रसिद्धी लाभली, जी नंतरच्या काळात शालेय अभ्यासक्रमातही समाविष्ट करण्यात आली.
अण्णाभाऊ साठे यांनी कम्युनिस्ट चळवळीत सक्रीय सहभाग घेतला. त्यांनी “ललित लेखनाच्या माध्यमातून सामाजिक क्रांती” हे कार्य अविरत चालवले. त्यांनी सुमारे 35 कादंबऱ्या, 15 नाटकं आणि 10 लोकनाट्ये लिहिली.
त्यांना “लोकशाहीर” ही पदवी त्यांच्या लोकभिमुख कार्यासाठी आणि लोककलेतील योगदानासाठी बहाल करण्यात आली. 1969 साली वयाच्या अवघ्या 49 व्या वर्षी त्यांचे निधन झाले, परंतु त्यांनी दलित साहित्य आणि समता चळवळीत जो प्रकाश टाकला, तो आजही प्रेरणादायक आहे.
अण्णाभाऊ साठे हे भारताच्या सामाजिक क्रांतीचा एक निर्धारपूर्वक आवाज होते – ज्यांनी लेखणीला शस्त्र बनवून अन्यायाविरुद्ध झुंज दिली.
या कार्यक्रमाचे सूत्रसंचाल आर. बी. बोरसे सर यांनी अत्यंत प्रभावी पद्धतीने पार पाडले. प्रत्येक कार्यक्रमामध्ये योग्य सुसूत्रता, भाषेतील प्रवाहीपणा आणि समारंभास साजेसे वातावरण त्यांनी निर्माण केले. आभार प्रदर्शन रूपेश पाटील यांनी करताना सर्व मान्यवर, शिक्षकवर्ग, शिक्षकेतर कर्मचारी व विद्यार्थ्यांचे कौतुकपूर्वक आभार मानले. त्यांनी सांगितले की, “या दोन्ही महापुरुषांच्या विचारांनीच आजची पिढी घडू शकते. म्हणून अशा कार्यक्रमांचे आयोजन हे काळानुरूप आवश्यक आहे.” या कार्यक्रमास इयत्ता पाचवी ते सातवीचे सर्व विद्यार्थी, सकाळ सत्रातील सर्व शिक्षक बंधू-भगिनी, तसेच शिक्षकेतर कर्मचारी उपस्थित होते. सर्वांनी अत्यंत एकाग्रतेने आणि आदरभावाने हा कार्यक्रम अनुभवला. या भव्य कार्यक्रमाच्या पार्श्वभूमीवरच इयत्ता सातवी ‘ब’ या वर्गातही स्वतंत्र पद्धतीने अण्णाभाऊ साठे व लोकमान्य टिळक यांना अभिवादन करणारा उपक्रम राबविण्यात आला. वर्गशिक्षिका सौ. शितल संदीप महाजन मॅडम यांच्या मार्गदर्शनाखाली वर्गातच छोटेखानी हा उपक्रम अत्यंत प्रेरणादायी पद्धतीने पार पडला. या कार्यक्रमात हर्षदा कोळी, आराध्य शिरुडे, मनश्री गढरी, प्राजक्ता चंदने, ऋतुजा तरळ, वेदांत पाटील, प्रतीक तरळ, समर्थ पाटील आणि अश्विनी मातेरे या विद्यार्थ्यांनी सहभाग नोंदवून अण्णाभाऊ साठे आणि लोकमान्य टिळक यांच्या जीवनावर आधारित मनोगते सादर केली. विद्यार्थ्यांनी पुस्तके, शाळेतील वाचनालयातील माहिती, शिक्षकांचे मार्गदर्शन आणि डिजिटल स्रोतांचा अभ्यास करून स्वतःचे विचार मांडले. ह्या मनोगतांमध्ये त्यांनी अण्णाभाऊंचे संघर्षमय बालपण, त्यांच्या क्रांतीकारक कथा व लेखन, आणि टिळकांचे पत्रकारितेतील योगदान, शिक्षणातील सुधारणा, आणि भारतमातेवरील प्रेम याचे प्रभावी दर्शन घडवले. वर्गशिक्षिका सौ. शितल महाजन मॅडम यांनी या सर्व विद्यार्थ्यांना प्रोत्साहनपर पेन भेट देत त्यांना उज्ज्वल भविष्यासाठी शुभेच्छा दिल्या. पेन ही केवळ वस्तू नसून, ती विद्यार्थ्यांच्या विचारशक्तीचा आणि अभ्यासनिष्ठेचा प्रतीक आहे असे सांगत त्यांनी विद्यार्थ्यांना प्रेरणादायक संदेश दिला. त्यांनी विद्यार्थ्यांच्या विचारांची आणि तयारीची स्तुती करताना सांगितले की, “हे विद्यार्थी उद्याचे नागरिक आहेत, आणि अशा कार्यक्रमातून त्यांच्यात राष्ट्रप्रेम आणि सामाजिक भान निर्माण होते.” या वर्ग उपक्रमात देखील शाळेच्या कार्यक्रमाशी सुसंगतता राखली गेली. सर्व वातावरण राष्ट्रभक्तीने भारलेलं होतं. शाळा पातळीवरील भव्य कार्यक्रम व वर्गस्तरीय प्रेरणादायी उपक्रम यांचा संयोग हा केवळ कार्यक्रमपुरता मर्यादित नसून विद्यार्थ्यांच्या मनात या महापुरुषांविषयी आदरभावना, जिज्ञासा आणि अभ्यासाची रुची निर्माण करणारा ठरला. आजच्या पिढीला इतिहासातील अशा प्रेरणास्त्रोतांपासून शिकायला मिळणं ही काळाची गरज आहे. अशा उपक्रमांनी विद्यार्थी केवळ अभ्यासापुरते मर्यादित राहत नाहीत, तर ते वैचारिकदृष्ट्या परिपक्व होतात.शाळेचे मुख्याध्यापक एन आर ठाकरे यांच्या मार्गदर्शनाखाली अशा प्रकारचे उपक्रम राबवणे म्हणजे शिक्षणाच्या व्यापक उद्दिष्टांची फलश्रुती आहे.
ध्येय न्यूज चॅनेलच्या बातम्या मिळवण्यासाठी येथे क्लिक करून आमचा व्हाट्सअप ग्रुप जॉईन करा.