रुपेरी पडद्यावर – (गुरुदत्त दिनकर वाकदेकर इतिहासाच्या पानांमध्ये ) अजरामर झालेले छत्रपती संभाजी महाराज यांच्या जीवनावर आधारित ‘छावा’ हा चित्रपट केवळ एक ऐतिहासिक चित्रण नाही, तर एका नायकाची, विचारवंताची आणि शूर योद्ध्याची संघर्षगाथा आहे. शिवाजी सावंत यांच्या छावा या कादंबरीवर आधारित आणि लक्ष्मण उत्तेकर दिग्दर्शित हा चित्रपट प्रेक्षकांना केवळ संभाजी महाराजांचे युद्धकौशल्यच नव्हे, तर त्यांच्या व्यक्तिमत्त्वाच्या न उलगडलेल्या पैलूंना समजून घेण्याची संधी देतो.
चित्रपटाची कथा संभाजी महाराजांच्या व्यक्तिगत संघर्षांवर आणि राजकीय चातुर्यावर केंद्रित आहे. इतिहासात त्यांना केवळ एक योद्धा म्हणून पाहिले जाते, परंतु ‘छावा’ हा चित्रपट त्यांना एक दूरदृष्टी असलेले विचारवंत, चाणाक्ष राजकारणी आणि कुटुंबवत्सल राजा असे विविध पैलू उलगडतो.
संभाजी महाराजांच्या स्वराज्यासाठीच्या बलिदानाला अनेक वेळा छायेत ठेवले जाते, परंतु येथे त्यांच्या मुघल आणि इंग्रजांशी झालेल्या कूटनीतीच्या लढाया, त्यांचे संस्कृत आणि विविध भाषांवरील प्रभुत्व, तसेच त्यांचे वैयक्तिक आयुष्यातील भावनिक प्रसंग ठळकपणे मांडले गेले आहेत. विशेषतः त्यांचे वडील छत्रपती शिवाजी महाराज यांच्याशी असलेले नाते आणि त्यांच्या पश्चात त्यांच्यावर आलेल्या जबाबदाऱ्या प्रभावीपणे साकारल्या आहेत.
विक्की कौशल यांनी संभाजी महाराजांच्या भूमिकेत जीव ओतला आहे. त्यांचा अभिनय हा केवळ आक्रमक युद्धनिती दाखवणारा नाही, तर त्यांच्या भावनिक घुसमटीला समजून घेत, त्यांच्या मानसिकतेचे एक बहुआयामी दर्शन घडवणारा आहे.
त्यांचे शौर्य, बुद्धिमत्ता आणि कुटुंबातील भूमिका यातून त्यांच्या व्यक्तित्वाच्या वेगवेगळ्या छटा प्रेक्षकांसमोर येतात. विशेषतः त्यांची आई सईबाई आणि पत्नी येसूबाई यांच्याशी असलेले नाते खूप हळवेपणाने दाखवले आहे, जे आधीच्या चित्रपटांमध्ये सहसा दुर्लक्षित होते.
रश्मिका मंदाना यांनी येसूबाईंची भूमिका साकारली आहे. त्या केवळ एक महाराणी नसून, एक संवेदनशील पण धैर्यवान स्त्री, जी आपल्या पतीच्या शौर्यासोबत त्याच्या भावनिक संघर्षाचीही साक्षीदार आहे. त्यांची भूमिका पटकथेत मोठ्या खुबीने विणली आहे. आशुतोष राणा आणि अक्षय खन्ना यांनीही आपल्या भूमिका परिणामकारकपणे रंगवल्या आहेत.
लक्ष्मण उत्तेकर यांचे दिग्दर्शन इतिहास, भव्यता आणि वास्तववाद यांचा योग्य मिलाफ साधणारे आहे. काही ऐतिहासिक चित्रपट केवळ युद्धाच्या प्रसंगांना महत्त्व देतात, तर काही केवळ भावनिक बाजू मांडतात. ‘छावा’ मात्र या दोन्ही गोष्टींमध्ये समतोल राखतो.
संभाजी महाराजांनी लढलेल्या लढाया केवळ तलवारींनी लढलेल्या नव्हत्या, तर त्या मुद्रानिती, मनोधैर्य आणि विचारशक्तीच्या जोरावर लढल्या गेल्या. चित्रपटातील युद्धदृश्ये हेच अधोरेखित करतात. स्वराज्यासाठी घेतलेले धोरणात्मक निर्णय, गुप्तचर यंत्रणेचा वापर, मुघलांच्या धोरणांना उत्तर देण्याची त्यांची शैली या सर्व गोष्टी भेदकपणे मांडल्या आहेत. चित्रपटाचे छायाचित्रण भव्य असून, प्रत्येक फ्रेम ऐतिहासिक चित्रपटाला साजेशी वाटते.
इतिहासाच्या संदर्भात अनेक वेळा चित्रपटांमध्ये काल्पनिक बदल केले जातात, परंतु ‘छावा’ हा चित्रपट मुख्यतः ऐतिहासिक सत्यावर आधारित असून, त्यात फारसे काल्पनिक रंग भरलेले नाहीत. विशेषतः संभाजी महाराजांचा गुप्तहेर यंत्रणेवरील विश्वास, त्यांच्या स्वतःच्या लिखाणातील विद्वत्ता आणि त्यांची युद्धनिती या गोष्टी अत्यंत विश्वासार्हपणे मांडण्यात आल्या आहेत.
‘छावा’ हा चित्रपट केवळ संभाजी महाराजांचे पराक्रम दाखवणारा नाही, तर स्वराज्यासाठी समर्पित असलेल्या नेतृत्वाची व्याख्या काय असते, हे नव्या पिढीला समजावून सांगणारा आहे. त्यांच्या आयुष्यातील त्याग, दुर्दैवी घटना आणि अन्याय यांना त्यांनी कसे तोंड दिले, हे चित्रपट प्रभावीपणे अधोरेखित करतो. विशेषतः त्यांचा मृत्यू आणि त्याचे राजकीय परिणाम हे प्रसंग हृदय पिळवटून टाकणारे आहेत.
चित्रपटाने पहिल्याच आठवड्यात १०० कोटींपेक्षा अधिक कमाई केली आहे, आणि महाराष्ट्रासह संपूर्ण देशभरातून प्रेक्षकांचा उत्स्फूर्त प्रतिसाद मिळत आहे. नगर शहरात राष्ट्रवादी काँग्रेस आमदार संग्राम जगताप यांनी महिलांसाठी चित्रपटाचे मोफत शो ठेवले आहेत. यावरूनही लोकांमध्ये या चित्रपटाबद्दल किती उत्सुकता आहे, हे लक्षात येते.
*का पहावा ‘छावा’?*
जर तुम्हाला संभाजी महाराजांना केवळ योद्धा म्हणून नव्हे, तर एक विचारवंत, मुत्सद्दी आणि जबाबदार राजा म्हणून समजून घ्यायचे असेल, तर ‘छावा’ हा चित्रपट नक्की पाहावा. हा चित्रपट केवळ एक ऐतिहासिक कहाणी नाही, तर स्वराज्यासाठी बलिदान देणाऱ्या एका नायकाची, एका कुटुंबवत्सल माणसाची आणि एका अढळ नेतृत्वाची कथा आहे. एक मराठी माणूस म्हणून, इतिहासप्रेमी म्हणून, आणि देशप्रेमी म्हणून हा चित्रपट तुम्हाला नक्कीच अंतर्मुख करून जाईल!
*चित्रपट : छावा*
कलाकार : विक्की कौशल, रश्मिका मंदाना, आशुतोष राणा, अक्षय खन्ना, दिव्या दत्ता, आलोकनाथ, संतोष जुवेकर, शुभंकर एकबोटे, आशिष पाथोडे, सुव्रत जोशी, प्रदीप रामसिंग रावत, अजय देवगण
दिग्दर्शक : लक्ष्मण उत्तेकर
निर्माता : दिनेश विजन
पटकथा : लक्ष्मण उतेकर, ऋषी विरमणी, कौस्तुभ सावरकर, उन्मन बनकर, ओंकार महाजन
संवाद : ऋषी विरमणी, इर्शाद कामिल
छायाचित्रण : सौरभ गोस्वामी
संकलन : मनीष प्रधान
संगीत : ए. आर. रहमान
ध्येय न्यूज चॅनेलच्या बातम्या मिळवण्यासाठी येथे क्लिक करून आमचा व्हाट्सअप ग्रुप जॉईन करा.
