परिश्रमाच्या घामातून उभे राहिलेली लेवे गुर्जर स्नेहवर्धक मंडळाची स्वाभिमानाची वास्तू – संपादकीय

लेवा गुर्जर स्नेहवर्धक मंडळ मुंबई यांनी खारघर (नवी मुंबई) येथील नव्याने उभारण्यात आलेल्या समाज मंदिराचे भव्य लोकार्पण आणि सुवर्णमहोत्सवी स्मरणिकेचे प्रकाशन म्हणजे समाजाच्या आत्मभानाचे, बांधिलकीचे आणि जिवंत आशेचे दृश्यरूप होत. मुंबईसारख्या जागेच्या तुटवड्याने ग्रासलेल्या महानगरात लेवे गुजर समाजाच्या ऐक्याने उभारलेली ही वास्तू म्हणजे केवळ एक इमारत नाही, तर अनेक पिढ्यांच्या कष्टांची, निष्ठेची आणि समाजविषयीच्या अपार प्रेमाची जिवंत साक्ष आहे.
ही वास्तू म्हणजे एखाद्या निव्वळ भिंतींचा समूह नाही, तर ती आहे एक विचार, एक भावना, एक संकल्पना – जी कुणा एका व्यक्तीच्या डोक्यात जन्माला आली आणि अनेकांनी ती आपल्या घामाच्या थेंबांनी प्रत्यक्षात उतरवली. ही कल्पना केवळ समाजासाठी होती. कोणत्याही एकट्या व्यक्तीच्या स्वार्थासाठी नव्हे, कोणत्याही राजकीय फायद्यासाठी नव्हे, कोणत्याही लोभस प्रपंचासाठी नव्हे – ही कल्पना होती संपूर्ण गुजर समाजाच्या उत्कर्षासाठी, एकत्रतेसाठी आणि सामाजिक योगदानाच्या भावनेला मूर्त रूप देण्यासाठी.
लेवा गुर्जर स्नेहवर्धक मंडळ मुंबई यांनी भव्य मंदिराच्या उभारणीमागे असलेली कहाणी ही संघर्षाची आहे, कठोर मेहनतीची आहे, अपमान पचवून पुढे जाण्याची आहे. या कल्पनेला मूर्त रूप देणाऱ्यांनी अनेक घरांचे उंबरठे झिजवले. काहींनी स्वागत केले, काहींनी दुर्लक्ष केले, काही ठिकाणी अभिमानाने योगदान मिळाले, तर काहींनी उपहास केला. पण या सर्व अनुभवांची परिणती आज लेवा गुर्जर स्नेहवर्धक मंडळ मुंबईच्या एका गौरवशाली वास्तूमध्ये झाली आहे. त्यामुळे आज या प्रत्येक समाजहितैषी, स्वप्नवत विचारांच्या माणसाला त्रिवार वंदन करावेसे वाटते.
यासाठी लेवा गुर्जर स्नेहवर्धक मंडळ त्या पद्धतीने रात्रंदिवस झटले, त्यांनी सामाजिक बांधिलकीच्या भावनेने प्रेरित होऊन समाजाच्या घराघरात जाऊन देणग्या मागितल्या, लोकांना विश्वास दिला. हे काम सहजसोपं नव्हतं. कारण कुठल्याही गोष्टीची सुरुवात ही नेहमीच अविश्वासाच्या सावलीत होते. “हे शक्य आहे का?”, “आपणच कशाला पुढे जायचं?”, “कुणी मदत करेल का?” – असे अनेक प्रश्न समोर उभे असतात. पण त्या प्रश्नांची उत्तरं देणं म्हणजेच खऱ्या अर्थाने नेतृत्व. आणि या समाज मंदिराच्या उभारणीमागे असलेलं हे नेतृत्व हे शब्दशः नाव नोंदवण्यासारखं नाही, तर त्यांचा विचार, त्यांची प्रेरणा हेच आजच्या समाजासाठी दीपस्तंभ आहे.आणि हा संपूर्ण भार उचलला समाजाच्या प्रत्येक घटकाच्या जोरावर लेवा गुर्जर स्नेहवर्धक मंडळाने
खारघरमध्ये तब्बल आठ कोटी रुपये खर्चून उभारलेली ही वास्तू म्हणजे एकात्मतेचा पुतळा आहे. कोणी थोडे दिले, कोणी फार; कोणी स्वतःच्या वेळेचे योगदान दिले, कोणी श्रमदान केले, कोणी मनापासून समाजासाठी काहीतरी केले. हे कोणत्याही एका गटाचं किंवा व्यक्तीच नव्हतं. हे संपूर्ण लेवे गुजर समाजाचं कार्य होतं – आणि म्हणूनच ही वास्तू त्यांचं प्रतीक आहे.
या वास्तूच्या उभारणीत केवळ देणगीदारांचेच नव्हे, तर कार्यकर्त्यांचे, दूरवर राहून धडपड करणाऱ्यांचे, समाजातून प्रेरणा देणाऱ्यांचे आणि ज्यांनी आडूनसुद्धा पाठिंबा दिला त्यांचेही श्रेय आहे. समाज कार्यामध्ये केवळ समोर दिसणाऱ्यांचेच नव्हे, तर पार्श्वभूमीत राहून काम करणाऱ्यांचे योगदान अधिक मोठं असतं. कारण ते कोल्हापुरी भाषेत सांगायचं तर – “कुणी बघो की न बघो, आपण मात्र आपले काम करून जायचं.”
कोणत्याही कार्यामध्ये चुका होतातच. पण त्या चुका केवळ त्या लोकांपासूनच होतात, जे काही तरी करण्याचा प्रयत्न करतात. हाताळणीच्या पातळीवर थोड्या चुका झाल्या असतील, संवादात तफावत राहिली असेल, पण या चुका हेतुपुरस्सर नव्हत्या – हे समजून घेणं ही सुद्धा समाज म्हणून आपली जबाबदारी आहे. काम करणाऱ्यांच्या हातूनच चुका होतात जे काहीच करत नाहीत त्यांच्याकडे नव्हे तर जे करतात त्यांच्याकडे बोट ठेवण्यासाठीच हात मोकळे असतात.
छत्रपती शिवरायांच्या स्वराज्याच्या लढ्यापासून तर संत महात्म्यांचा इतिहास आद आहे समाजात काही नकारात्मक वृत्ती असतातच – त्या नेहमी दुसऱ्याच्या चुकांवर बोट ठेवतात, कोणताही सकारात्मक बदल डोळ्यांना खुपतो. पण म्हणून आपलं कार्य थांबायला नको. अशा लोकांकडे दुर्लक्ष करत समाजहितासाठी धडपडणाऱ्या प्रत्येक घटकाला आपल्या कडून मनःपूर्वक सलाम.
ही वास्तू म्हणजे संस्कृतीचा किल्ला आहे, समाजाच्या प्रतिष्ठेचा स्तंभ आहे आणि येणाऱ्या पिढ्यांसाठी प्रेरणास्थान आहे. येथे केवळ धार्मिक विधीच नव्हे, तर शैक्षणिक उपक्रम, आरोग्यविषयक सेवा, कौशल्यविकास, महिला सक्षमीकरण, वृद्धसेवा अशा अनेक उपक्रमांची योजना आहे. त्यामुळे ही वास्तू म्हणजे समाजाच्या उन्नतीसाठी साकारलेले एक केंद्र आहे. समाज मंदिर ही संज्ञा येथे केवळ पूजास्थळ म्हणून वापरली गेलेली नाही, तर ती एक सर्वसमावेशक सामाजिक केंद्र म्हणून उदयास आलेली आहे.
आज समाजात अनेक संस्था, ट्रस्ट, मंडळं कार्यरत आहेत. पण त्या केवळ नावापुरत्या असतात. त्यांच्या ध्येयधोरणांची दिशा अधांतरी असते. लेवा गुर्जर स्नेहवर्धक मंडळ मुंबई यांनी उभारलेले खारघरमधील लेवे गुजर समाज मंदिराचे वैशिष्ट्य म्हणजे इथे बांधिलकी आहे, निष्ठा आहे, आणि त्याहून महत्त्वाचे म्हणजे – इथे आत्मभान आहे.
सुवर्णमहोत्सवी वर्षाच्या निमित्ताने ज्या स्मरणिकेचे प्रकाशन करण्यात आले ते सुद्धा केवळ एक कार्यक्रम नव्हता. ती स्मरणिका म्हणजे समाजाच्या ५० वर्षांच्या वाटचालीचा दस्तावेज आहे. यामध्ये समाजातील कार्यकर्त्यांचे योगदान, सामाजिक उपक्रमांची यशोगाथा, प्रेरणादायी लेख, समाजघटकांचे विचार – या सर्व गोष्टी नोंदविल्या आहेत. या स्मरणिकेचे संपादन केलेल्या मंडळींनी हे कार्य अत्यंत अभ्यासपूर्वक, चिकाटीने आणि नि:स्वार्थ वृत्तीने पार पाडले आहे. ही स्मरणिका म्हणजे नव्या पिढीला समाजाची जाणीव करून देणारे एक अमूल्य साधन आहे.
या संपूर्ण प्रक्रियेत ज्या मंडळींनी भूमी मिळवून दिली, बांधकामासाठी सहकार्य केले, अंतर्गत सजावटीपासून ते कार्यक्रमाच्या व्यवस्थेपर्यंत जीव ओतून काम केले – त्या सर्वांचे योगदान अमूल्य आहे. त्यांना केवळ धन्यवाद देऊन विसरून चालणार नाही. त्यांच्या योगदानाची दखल ही समाजाची जबाबदारी आहे. कारण हे कार्य केवळ त्यांच्या वैयक्तिक लाभासाठी नव्हते – ते एक सामाजिक कर्तव्य होते, ज्याला त्यांनी आनंदाने स्वीकारले.म्हणून भविष्यात समाजाच्या प्रत्येक गावात जेव्हा जेव्हा कार्यक्रम समाजाच्या स्तरावर आयोजित केले जातात त्या कार्यक्रमात
लेवा गुर्जर स्नेहवर्धक मंडळ मुंबई यांचा सत्कार होणे कर्मप्राप्त आहे खारघर येथे झालेल्या
कार्यक्रमाचे आयोजन अत्यंत शिस्तबद्ध आणि नियोजनबद्ध पद्धतीने झाले. पदाधिकाऱ्यांचे संघटन, त्यांचे नेतृत्व, आणि कार्यकर्त्यांचे समर्पण यामुळेच हा सोहळा केवळ एक समारंभ न राहता एक ऐतिहासिक पर्व ठरला. मंचावर विचार मांडणाऱ्या वक्त्यांनी समाजाला दिशा दिली, प्रेरणा दिली, आणि भविष्यातील वाटचालीचा आराखडा सुद्धा सादर केला. उपस्थितांच्या डोळ्यांत उत्साह होता, मनात अभिमान होता, आणि ओठांवर समाजासाठी काहीतरी करण्याची प्रेरणा होती.
कार्यक्रमाच्या समारोपाला एक घोषवाक्य उच्चारले गेले – “समाजासाठी समर्पण, संस्कृतीसाठी मंदिर, आणि एकतेसाठी सोहळा” – हे घोषवाक्य केवळ घोषवाक्य नव्हतं, तर हे लेवे गुजर समाजाच्या स्वाभिमानाचं स्फूर्तिवाक्य ठरलं. ते ऐकताना उपस्थितांच्या डोळ्यांत पाणी होतं – समाधानाचं, स्वाभिमानाचं आणि सामूहिक प्रयत्नांच्या यशाचं.
खारघरमधील ही वास्तू म्हणजे आजच्या समाजाला दिलेला एक आरसा आहे – जो सांगतो, की एकत्र आलो तर काहीही अशक्य नाही. आजच्या फोडाफोडीच्या काळात ही वास्तू एकतेचा, समर्पणाचा आणि संस्कृतीच्या संवर्धनाचा स्तंभ ठरतो आहे. या कार्यामध्ये कोणाचं नाव असेल किंवा नसेल, त्याला महत्त्व नाही. महत्त्व आहे त्या भावनेचं – की मी समाजासाठी काहीतरी केलं, मी इतिहासाच्या निर्मितीचा भाग ठरलो.
या साऱ्याचा विचार करता, हा संपादकीय लेख म्हणजे केवळ कौतुक नव्हे, तर एक प्रेरणागाथा आहे. समाजाने आपल्या भूतकाळाची जाणीव ठेवत वर्तमानात एक आशावादी आणि सशक्त पाऊल उचललं आहे. आणि म्हणूनच आज आपण सर्वांनी त्या प्रत्येक ज्ञात-अज्ञात समाजबांधवांना त्रिवार मुजरा करावा लागतो – ज्यांच्या श्रम, श्रद्धा, निष्ठा आणि आर्थीक समर्पणातून ही गौरवशाली वास्तू साकारली गेली.
Dhyeya News & सा. झुंज संपाद संदीप दा. महाजन, पाचोरा
M0.73 8510 8510