वरखेडी (ता. पाचोरा) येथील सुप्रसिद्ध श्री महावीर गोशाळा ही केवळ गायींचे निवारा केंद्र नसून ती मानवतेचा, करुणेचा आणि अहिंसेचा जिवंत आदर्श ठरली आहे. गोरक्षण, गोसेवा आणि जीवदयेचा महान संस्कार आजच्या पिढीत रुजवणारी ही संस्था आपल्या कार्यातून समाजासमोर एक वेगळा आदर्श निर्माण करीत आहे. अलीकडेच या गोशाळेस पोलिस निरीक्षक राहूल पवार आणि पोलिस उपनिरीक्षक कल्याणी वर्मा यांनी सदिच्छा भेट देत संपूर्ण गोशाळेचा दौरा करून कार्याचा प्रत्यक्ष अनुभव घेतला. त्यांनी गायींची निगा, स्वच्छतेची पातळी, आरोग्यविषयक काळजी
आणि गायींना स्वच्छ गाळलेले पाणी पाजण्याची पद्धत याबाबत सखोल निरीक्षण केले आणि या सर्व बाबतीत अत्यंत समाधान व्यक्त केले. राहूल पवार आणि कल्याणी वर्मा यांनी आपल्या भेटी दरम्यान गोशाळेतील जनावरांना अत्यंत आदराने वागवले जात असल्याचे पाहून कौतुकाचा वर्षाव केला. त्यांनी सांगितले की, “वरखेडी येथील श्री महावीर गोशाळा ही केवळ गायींसाठी सुरक्षित ठिकाण नाही, तर ती दया, शिस्त, आणि समर्पण यांचे केंद्र आहे. अशा प्रकारच्या संस्था समाजात जीवदयेचे खरे अर्थाने उदाहरण आहेत.” या प्रसंगी बडोला (जैन) परिवाराच्या गोसेवेसाठी असलेल्या समर्पणाची आणि आत्मीयतेची सर्वत्र प्रशंसा झाली. गोशाळेत प्रवेश करताच परिसरातील स्वच्छता, गोठ्यांचे नियोजन, जनावरांना योग्य पद्धतीने दिले जाणारे अन्न आणि पाणी, तसेच गायींच्या आरामदायी निवासाची सोय या सर्व बाबी पाहून पाहुण्यांनी समाधान व्यक्त केले. या कार्यक्रमाच्या सुरुवातीस राहूल पवार यांचा सत्कार गोशाळा संचालक संदेश बडोला (जैन) यांनी शाल, श्रीफळ आणि पुष्पगुच्छ देऊन केला, तर कल्याणी वर्मा मॅडम यांचा सत्कार श्रीमती मधुबाला बडोला (जैन) यांनी प्रेमपूर्वक सन्मानचिन्ह प्रदान करून केला. तसेच विठ्ठल पवार (PSI) यांचा सत्कार निखील बडोला (जैन) यांनी केला. या सत्कार सोहळ्यात एक आपुलकीचे आणि आध्यात्मिक वातावरण तयार झाले होते. या कार्यक्रमा प्रसंगी गोशाळा अध्यक्ष पप्पूशेठ बडोला (जैन), सेक्रेटरी संजय बडोला (जैन), चेतन बडोला (जैन), चिंतन बडोला (जैन), शरद पाटील, डॉ. ऋषिकेश बोरसे, जगदीश खिलोशीया यांच्यासह पाचोरा व पिंपळगांव पोलिस स्टेशनचे अधिकारी व कर्मचारी मोठ्या संख्येने उपस्थित होते. कार्यक्रमानंतर सर्वांनी एकत्र येऊन गायींना चारा पाजण्याच्या उपक्रमात सहभाग घेतला. या माध्यमातून मानवतेचा संदेश प्रत्यक्ष कृतीतून दिसून आला. गोशाळेच्या भेटीनंतर राहूल पवार यांनी आपली भावना व्यक्त करत सांगितले की, “गायी या फक्त प्राणी नसून आपल्या संस्कृतीच्या मुळाशी असलेले जीवनमूल्य आहेत. आजच्या यांत्रिक काळात अशा संस्थांनी गोरक्षणाचे कार्य करणे म्हणजे समाजात करुणेचा दीप प्रज्वलित ठेवणे आहे. येथे पाहिलेली शिस्त, स्वच्छता आणि सेवाभाव प्रेरणादायी आहे.” तसेच कल्याणी वर्मा मॅडम यांनीही गोशाळेच्या संचालक मंडळाचे विशेष कौतुक करत सांगितले की, “या ठिकाणी गायींची काळजी ही केवळ जबाबदारी म्हणून नाही, तर ती एक ‘सेवा’ म्हणून घेतली जाते. अशा संस्था समाजात दया, प्रेम आणि शांतीचा संदेश देतात.” गोशाळेचे अध्यक्ष पप्पूशेठ बडोला (जैन) यांनी या प्रसंगी सांगितले की, “भगवान महावीर यांच्या अहिंसेच्या तत्त्वावर उभारलेली ही गोशाळा म्हणजे आमच्यासाठी एक जीवनमूल्य आहे. येथे आम्ही प्रत्येक गायीकडे ‘आई’ म्हणून पाहतो. तिचे आरोग्य, अन्न, पाणी आणि निवारा यांची काळजी घेणे हे आमच्यासाठी धर्म आहे.” सेक्रेटरी संजय बडोला (जैन) यांनीही सांगितले की, “आमचे ध्येय फक्त गायींचे पालन नाही, तर समाजात करुणा आणि संवेदना पसरवणे आहे. गोसेवा म्हणजे आत्मशुद्धीचा मार्ग आहे.” “भगवान महावीर गोशाळा” या नावाला शोभेल असे प्रत्येक कार्य या संस्थेत दिसून येते. भगवान महावीरांनी दिलेला अहिंसेचा आणि अपरिग्रहाचा संदेश या गोशाळेच्या कारभारात जिवंत आहे. कोणत्याही जनावरावर अत्याचार होत नाही, उपेक्षित गायींना प्रेमाने आसरा दिला जातो, जखमी गायींसाठी वेगळे उपचारकेंद्र तयार केले आहे. गायींच्या सेवेसाठी नियुक्त प्रशिक्षित पशुवैद्य नियमित तपासणी करतात. गायींना वेळेवर अन्न, हिरवळ आणि स्वच्छ पाणी मिळावे यासाठी दररोज पाणी गाळून पाजले जाते. गोशाळेचा परिसर नेहमी स्वच्छ आणि हवेशीर ठेवला जातो. गोठ्यांमध्ये पुरेशी जागा, छत्र व्यवस्था आणि नैसर्गिक वातानुकूलता आहे. शेणखत आणि गोमूत्राचा वापर पर्यावरणपूरक पद्धतीने केला जातो. जैवगॅस संयंत्र व सेंद्रिय खत निर्मिती केंद्रामुळे गोशाळा स्वावलंबी बनली आहे. यामुळे शेतकऱ्यांनाही सेंद्रिय खत उपलब्ध होते आणि शेतीतही सक्षमीकरण होत आहे. शासनाच्या दृष्टीनेही ही गोशाळा सर्व नियमांचे पालन करते. महाराष्ट्र पशु संरक्षण अधिनियम १९७६, महाराष्ट्र गोवंश संरक्षण अधिनियम २०१५, तसेच महाराष्ट्र सार्वजनिक ट्रस्ट कायदा १९५० अंतर्गत संस्थेची नोंदणी पूर्ण असून सर्व आर्थिक व्यवहार बँकेमार्फत पारदर्शकपणे हाताळले जातात. देणगीदारांना करसवलत मिळण्यासाठी आवश्यक असलेले 12A आणि 80G प्रमाणपत्र संस्थेकडे आहे. यामुळे गोशाळेला शासन व खासगी क्षेत्रातील CSR निधीतून सहाय्य मिळण्यास पात्रता प्राप्त झाली आहे. गोशाळा समाजातील लोकांसाठी प्रबोधन केंद्र ठरावी या हेतूने नियमितपणे विद्यार्थी भेटी, शाळा-दिवस कार्यक्रम, आणि गोसंवर्धन जनजागृती शिबिरे आयोजित केली जातात. गोमाता सप्ताह, गोपाष्टमी आणि महावीर जयंती सारख्या दिवसांवर विशेष पूजन, प्रवचन आणि प्राणीसेवा उपक्रम राबवले जातात. हे उपक्रम समाजात जीवदयेचा संदेश पोहोचवतात. राहूल पवार आणि कल्याणी वर्मा यांनी भेटीनंतर गोशाळा संचालक संदेश बडोला (जैन) यांचे अभिनंदन करत सांगितले की, “तुम्ही आणि तुमचा परिवार ज्या श्रद्धेने हे कार्य करत आहात, त्याचे समाजाला प्रेरणादायी उदाहरण द्यावे. अशा सेवा केंद्रांमुळे पोलिस आणि नागरिक यांच्यातही आपुलकीचे नाते मजबूत होते.” या भेटीदरम्यान गोशाळेतील कार्यपद्धती, दैनंदिन शिस्त, आणि पर्यावरणपूरक व्यवस्था याचे दस्तऐवजीकरणही करण्यात आले. पाचोरा व पिंपळगांव पोलिस स्टेशनचे अधिकारी आणि सहकारी या सर्वांनी गोशाळेतील सेवेची माहिती घेतली आणि पुढील काळात अशा सेवाभावी उपक्रमात सहकार्य करण्याची तयारी दर्शवली. गोशाळेचे सदस्य चेतन बडोला (जैन) आणि चिंतन बडोला (जैन) यांनी सांगितले की, “या गोशाळेचा प्रत्येक दगड आमच्या श्रद्धेचे प्रतीक आहे. आम्ही सर्वजण एकत्र येऊन या सेवेला धर्मकार्य मानतो. प्रत्येक गाय आमच्यासाठी परिवाराचा सदस्य आहे.” अशा प्रकारच्या गोशाळा म्हणजे समाजातील शांतता आणि मानवतेचा पाया मजबूत करणारी केंद्रे आहेत. आज जेथे नफा, स्पर्धा आणि स्वार्थाचे युग आहे, तेथे भगवान महावीर गोशाळा ही संस्थात्मक स्वरूपात “जीवदया धर्म” जपणारी तेजस्वी किरण ठरली आहे. अहिंसा म्हणजे कमजोरी नाही, तर ती एक उच्चतम सामर्थ्य आहे — हे या गोशाळेच्या कार्यातून स्पष्टपणे जाणवते. गायींची सेवा, त्यांचा आश्रय, आणि त्यांच्यावरील प्रेम या माध्यमातून बडोला (जैन) परिवार व त्यांचे सहकारी समाजात जीवदयेचा संदेश पसरवतात. त्यांनी दाखवून दिले आहे की प्राणीसेवा म्हणजेच परमेश्वरसेवा आणि करुणा म्हणजेच खरी शक्ती. वरखेडी येथील “भगवान महावीर गोशाळा” ही केवळ एक संस्था नाही — ती जीवंत आध्यात्मिक केंद्र आहे. येथे गायी फक्त जगत नाहीत, तर त्यांना भक्तिभावाने जगवले जाते. येथे प्रत्येक श्वासात अहिंसा आहे, प्रत्येक कृतीत करुणा आहे, आणि प्रत्येक मनात मानवतेचा तेजोमय प्रकाश आहे. अशा या संस्थेमुळे वरखेडी आणि पाचोरा परिसरात मानवतेचा दीप सतत प्रज्वलित राहील आणि भगवान महावीरांच्या शिकवणीचा जिवंत संदेश प्रत्येकाच्या मनात रुजत राहील, असा ठाम विश्वास या सदिच्छा भेटीने सर्वांच्या मनात दृढ झाला आहे.
ध्येय न्यूज चॅनेलच्या बातम्या मिळवण्यासाठी येथे क्लिक करून आमचा व्हाट्सअप ग्रुप जॉईन करा.
