“प्रत्येक माणसाचे दोन चेहरे असतात.
एक तो जो वागत असतो आणि दुसरा तो जो खऱ्या अर्थाने जगत असतो.”
या एका ओळीमध्ये माणसाच्या संपूर्ण आयुष्याचा, समाजाच्या वागणुकीचा, मानसिकतेचा आणि परस्पर नातेसंबंधांचा सारांश सामावलेला आहे. हा लेख म्हणजे केवळ शब्दांचा गोफ नाही, तर तो प्रत्येक वाचकाच्या मनाला झिणझिण्या आणणारा आरसा आहे – जो आपला प्रतिबिंब दाखवतो, पण मुखवटे गळून पडल्यावर.
आपण ज्या जगात जगतो, तेथे माणसाला स्वतःच्या अस्तित्वासाठी रोज नवा चेहरा लावावा लागतो.
कधी हसऱ्या चेहऱ्याने दुःख दडवायचं,
कधी शांत चेहऱ्याने अस्वस्थता लपवायची,
तर कधी प्रामाणिक चेहरा लावून व्यावसायिक धूर्तता साधायची.
आणि ही खेळी इतकी प्रगत झाली आहे की, माणूसच विसरतो – “मी कोण आहे खरोखर?”
एक चेहरा तो असतो, जो ‘दिसवायचा’ असतो — समाजासाठी, कुटुंबासाठी, नातेवाईकांसाठी, ऑफिससाठी, सोशल मीडियासाठी…
आणि दुसरा चेहरा तो असतो, जो ‘रडतो’, ‘सहन करतो’, ‘आतून खचतो’, पण कुणालाही दिसत नाही.
आपण माणूस आहोत की नाट्यमंचावरील कलाकार?
एकाच दिवशी वेगवेगळ्या व्यक्तींसमोर वेगवेगळ्या भूमिका –
आईसमोर सज्जन मुलगा,
बॉसमसमोर आज्ञाधारक कर्मचारी,
प्रेयसीसमोर रोमँटिक,
सोशल मीडियावर सुखी आणि यशस्वी व्यक्ती…
पण मनाच्या गाभाऱ्यात मात्र प्रश्नांनी भरलेला, हरवलेला, कोसळलेला एक वेगळाच चेहरा –
जो कधी आरशासमोरच उघड होतो.
या दोघांमधला संघर्ष दिवसेंदिवस इतका प्रखर होतो की आयुष्याचे खरे अर्थ हरवून जातात.
समाजाच्या आरशात माणूस आपलं “दिसणं” रंगवतो.
पण “असणं” हे मात्र अंधारात पडलेलं.
म्हणून म्हणावंसं वाटतं :
“आजकाल हसणारे चेहरे जास्त आढळतात, पण खऱ्या आनंदासाठी तडफडणारे हृदय कोठे हरवलेत?”
मुखवटे घालणाऱ्या माणसांची समाजशास्त्रात्मक पडताळणी
मानसशास्त्र सांगतं की माणसाचं व्यक्तिमत्त्व म्हणजे *‘इमेज’ आणि ‘रिअॅलिटी’ यामधील झगड्याचं प्रतिक.
माणूस जितका सामाजिकदृष्ट्या यशस्वी वाटतो, तितकाच तो आतून एकटा पडलेला असतो.
या दुहेरी जीवनशैलीला ‘Social Masking’ म्हणतात
कुठे तरी आपल्याला वाटतं की, आपली खरी भावना लोकांना सांगितली, तर त्याचा गैरफायदा घेतला जाईल.
म्हणून आपण सुरक्षिततेच्या नावाखाली मुखवटे घालतो, आणि कालांतराने तेच आपल्या चेहऱ्याचं रूप होऊन जातं.
उपरोधिक उदाहरणं – जे बोलतात, तेच कोसळतात 1)‘आपण खूप Busy आहोत’ म्हणणारे लोक
– प्रत्यक्षात त्यांच्याकडे वेळ असतो, पण भावना व्यक्त करण्यासाठी नाही. 2) ‘मी fine आहे’ म्हणणारी व्यक्ती
– कदाचित मनाच्या तळाशी कुठेतरी कोसळलेली असते, पण सवयीच्या उत्तरात झाकलेलंअसतं. 3) ‘You are my best friend’ म्हणणारा मित्र
– कदाचित दुसऱ्या ग्रुपमध्ये तुमच्याबद्दल मजाक करतअसतो. 4) ‘काय मस्त वाटतंय!’ म्हणणारा सायबर सेलिब्रिटी
– एकटेपणात मानसिक थेरपी घेत असतो.
समाजाने निर्माण केलेली ‘इमेज कस्टमायझेशन’ व्यवस्था
आजचं युग म्हणजे इमेज कस्टमायझेशनचं युग झालं आहे.
आपल्या कपड्यांपासून लेकरांच्या स्कोरपर्यंत सगळं म्हणजे ‘ब्रँडेड इम्प्रेशन’.
कुणी मुलीचं लग्न ठरवायचं असलं तरी ‘Instagram प्रोफाईल’ तपासलं जातं,
नात्यांतही खरी भावना महत्त्वाची राहिली नाही, तर स्टेटस अपडेट, शायरी आणि डीपी हाच नात्यांचा आधार बनतो.
हे चित्र किती भेसूर आहे, याची आपल्याला कल्पना देखील नाही.
मनाच्या गाभाऱ्यातल्या प्रश्नांची उत्तरं – आपण शोधतोय का?
का आपण समाजासाठी मुखवटे घालतो?
का आपण स्वतःचं दुःख गिळून हसतो?
का माणूस स्वतःच्या वेदना लपवण्यास शिकतो, व्यक्त होण्यास नव्हे?
या प्रश्नांची उत्तरं आपल्याला एका दिवसात मिळणार नाहीत. पण त्यांचं उत्तर मिळवण्याचा प्रयत्न तरी आपण करतोय का?
आयुष्यात सगळं मिळवता येतं, पण खरे नातं फक्त तेवढंच टिकतं जेव्हा आपण आपला खरा चेहरा दाखवतो.
अर्थात, हे सोपं नाही. पण एक ‘खरा चेहरा’ दाखवणारा माणूस कधीतरी समाजालाही आरसा दाखवतो — की, “खोटं वागत राहिलात, तर आयुष्याच्या शेवटी स्वतःलाच ओळखता येणार नाही.”
म्हणूनच,
“दिसण्यासाठी नाही, जगण्यासाठी माणूस व्हा… मुखवट्यांना विसरून आत्म्याच्या आवाजाने जगा.”
ध्येय न्यूज चॅनेलच्या बातम्या मिळवण्यासाठी येथे क्लिक करून आमचा व्हाट्सअप ग्रुप जॉईन करा.
