पाचोरा – गेल्या काही वर्षांत महायुती सरकारमुळे महाराष्ट्राच्या अर्थव्यवस्थेवर, उद्योगांवर, रोजगार संधींवर आणि सांस्कृतिक अस्मितेवर गंभीर परिणाम करणारे अनेक निर्णय घेण्यात आले आहेत. विविध उद्योग, आर्थिक केंद्रे आणि मोठ्या प्रकल्पांचे स्थानांतरण गुजरातमध्ये झाले आहे, ज्यामुळे महाराष्ट्रात रोजगार संधी कमी होत आहेत आणि महाराष्ट्राच्या विकासावर थेट परिणाम होत आहे. यातून महाराष्ट्राचे स्वाभिमानाचे प्रतिक असलेले काही महत्त्वाचे प्रकल्पही परराज्यात जाताना दिसतात. या घटनांचा तपशील पाहता मराठी माणसाला प्रश्न पडतो – महाराष्ट्राच्या विकासाचे स्वप्न अधुरे राहणार का?
महाराष्ट्राच्या उद्योगांचे स्थलांतर
महाराष्ट्राला एकेकाळी भारताचे आर्थिक राजधानी म्हणून ओळखले जायचे, मात्र सध्या राज्यातील अनेक महत्त्वाचे उद्योग, प्रकल्प, वाणिज्य केंद्रे आणि वित्तीय हब गुजरातमध्ये स्थलांतरित होत आहेत. यामध्ये मुंबईतील सूतगिरण्या, मुंबईत नियोजित असलेले IFSC सेंटर, टाटा एअरबस प्रकल्प, आणि राष्ट्रीय सागरी सुरक्षा प्रशिक्षण केंद्र अशा प्रकल्पांचा समावेश आहे. विशेष म्हणजे हे प्रकल्प महाराष्ट्रात असते तर महाराष्ट्रातील स्थानिक तरुणांना रोजगाराच्या संधी मिळाल्या असत्या. परंतु या प्रकल्पांच्या स्थलांतरामुळे लाखो मराठी तरुणांचा रोजगार हिरावला गेला आहे.
आर्थिक केंद्रे आणि व्यापार गुजरातला
मुंबई हे भारतातील महत्त्वाचे आर्थिक केंद्र असून येथे रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया, डायमंड व्यापार, शेअर मार्केट आणि इतर वित्तीय संस्था कार्यरत आहेत. मात्र, सध्या मुंबईतील 17,000 कोटी रुपयांच्या डायमंड व्यापाराचे मुख्यालय गुजरातमध्ये हलवण्यात आले आहे. याशिवाय मुंबईतील शेअर मार्केटचे कामकाजही गुजरातकडे हस्तांतरित केले जात असल्याचे संकेत मिळत आहेत. या वित्तीय संस्थांचे स्थलांतर महाराष्ट्राच्या आर्थिक स्थैर्यावर गंभीर परिणाम करत आहे. महाराष्ट्राने भारताच्या अर्थव्यवस्थेत आपले महत्त्वाचे स्थान निर्माण केले होते, परंतु या स्थानांतरामुळे महाराष्ट्राचा आर्थिक प्रभाव कमी होताना दिसतो आहे.
सांस्कृतिक आणि मनोरंजन क्षेत्रावर परिणाम
महाराष्ट्राचे सांस्कृतिक महत्त्व अधोरेखित करणारा ‘फिल्मफेअर अवॉर्ड’ हा कार्यक्रम दरवर्षी मुंबईत आयोजित केला जायचा. मात्र, आता तोही गुजरातला हलवण्यात आला आहे. हे स्थलांतर मुंबईच्या सांस्कृतिक अस्मितेवर मोठा घाव आहे. देशातील पहिला पाणबुडी पर्यटन प्रकल्पही सिंधुदुर्ग येथून गुजरातला हलवला गेला आहे. हा प्रकल्प महाराष्ट्राच्या पर्यटन विकासात मोठा हातभार लावला असता, पण गुजरातला हा प्रकल्प हस्तांतरित केल्यामुळे महाराष्ट्राच्या पर्यटनात अपेक्षित वाढ झालेली नाही.
महत्त्वाचे प्रकल्प आणि योजना गुजरातला
महाराष्ट्रात होणारा बल्क ड्रग पार्क प्रकल्प गुजरातला हलवण्यात आला आहे. तसेच, नुकत्याच झालेल्या क्रिकेट वर्ल्ड कपचा अंतिम सामना गुजरातमध्ये खेळवण्यात आला. महाराष्ट्रासाठी ही सन्मानाची गोष्ट असू शकली असती, परंतु या प्रकारे महत्त्वाचे इव्हेंट परराज्यात नेण्यात आले आहेत. तसेच, प्रस्तावित बुलेट ट्रेनचा मोठा फायदा गुजरातला होणार आहे, तर महाराष्ट्राला फारसे लाभ मिळणार नाहीत. याशिवाय, विमानतळ प्राधिकरणाचे कार्यालय गुजरातला स्थानांतरित केले गेले आहे.
नैसर्गिक संसाधने आणि इतर घटकांवर परिणाम
महाराष्ट्रातील तापी आणि गिरणा नद्यांच्या पाण्याचा वापरही आता गुजरातला करण्याचा प्रस्ताव आहे. खान्देशमधील लोकांचा पाण्याच्या मुद्द्यावरुन संघर्ष वाढण्याची शक्यता आहे. तसेच, ताडोबा आणि गडचिरोलीतील 12 हत्ती गुजरातला हस्तांतरित केले गेले आहेत. महाराष्ट्र सरकारच्या महानंदा डेअरीचे व्यवस्थापनाचे अधिकारही गुजरातच्या ताब्यात दिले गेले आहेत. ही सर्व घटना महाराष्ट्राच्या नैसर्गिक संसाधनांवर परिणाम घडवणाऱ्या आहेत.
औद्योगिक प्रकल्पांचे स्थलांतर आणि त्याचे परिणाम
नुकतेच महाराष्ट्रात होणारा दीड लाख कोटी रुपयांचा वेदांता-फॉक्सकॉन सेमीकंडक्टर प्लांट गुजरातला स्थानांतरित करण्यात आला आहे. या प्रकल्पामुळे महाराष्ट्रातील स्थानिक लोकांना मोठ्या प्रमाणात रोजगाराच्या संधी निर्माण झाल्या असत्या. परंतु, हा प्रकल्पही गुजरातला गेल्याने महाराष्ट्राच्या औद्योगिक विकासावर विपरीत परिणाम झाला आहे. महाराष्ट्रातील शेकडो कारखाने आणि त्यांची कार्यालये गुजरातमध्ये हलवण्यात आल्यामुळे राज्यातील औद्योगिक वातावरणावर विपरीत परिणाम झाला आहे.
राजकीय परिस्थिती आणि मराठी माणसाची विचारणा
या सर्व प्रकल्पांचे आणि वित्तीय हबचे स्थलांतर गुजरातमध्ये होत असताना महाराष्ट्रातील राजकीय नेत्यांनी दिल्लीतील सत्ताधाऱ्यांसमोर आपली भूमिका स्पष्ट केली पाहिजे. परंतु, काही नेत्यांनी केवळ “एक फूल और दो हाफ” या सत्तेच्या नशेत, महाराष्ट्राच्या विकासाच्या मुद्यांवर शांत राहण्याचा निर्णय घेतला आहे. महाराष्ट्राच्या हक्कांवर होत असलेल्या या घाला विरोधात कोणतेही ठोस पाऊल उचलले गेलेले नाही.
महाराष्ट्राच्या भवितव्यासाठी जनतेने विचारपूर्वक मतदान करावे
महाराष्ट्रातील नागरिकांनी हे सर्व मुद्दे लक्षात घेऊन आगामी निवडणुकीत योग्य निर्णय घेण्याची गरज आहे. महाराष्ट्राच्या विकासासाठी आणि स्वाभिमानासाठी मराठी माणसाने विचारपूर्वक मतदान करणे आवश्यक आहे. फुकटच्या योजना आणि आश्वासनांच्या भूलथापांना बळी न पडता महाराष्ट्राच्या भल्याचा विचार करून योग्य उमेदवारांची निवड करावी. महाराष्ट्रातील संपत्ती आणि हक्कांचे रक्षण करण्यासाठी सजग राहणे गरजेचे आहे.
महाराष्ट्र हा केवळ प्रदेश नसून एक सांस्कृतिक, आर्थिक आणि औद्योगिक शक्ती आहे. परंतु, त्याच्या हक्कावर होत असलेल्या या अन्यायाला विरोध करणे आवश्यक आहे. “मी महाराष्ट्राचा, महाराष्ट्र माझा” या भावनेने महाराष्ट्राच्या स्वाभिमानासाठी सर्वांनी एकत्र येऊन पुढील वाटचाल करणे गरजेचे आहे.
ध्येय न्यूज चॅनेलच्या बातम्या मिळवण्यासाठी येथे क्लिक करून आमचा व्हाट्सअप ग्रुप जॉईन करा.
