‘वेलकम बॅक सुनीताजी’ – हे शब्द केवळ एका अंतराळवीराच्या घरी परतण्याचं स्वागत नाही, तर संघर्ष, चिकाटी, विज्ञानप्रेम आणि स्त्रीशक्तीच्या महत्त्वपूर्ण विजयाचं अभिनंदन आहे. तब्बल 286 दिवस अंतराळात, 4576 वेळा पृथ्वीभोवती प्रदक्षिणा, आणि एका साहसी मोहिमेनंतर पुन्हा पृथ्वीवर आगमन करणाऱ्या सुनीता विल्यम्स या भारतीय वंशाच्या सुप्रसिद्ध अंतराळवीराने नव्या इतिहासाची नोंद केली आहे.
सुनीता विल्यम्स यांचे हे अंतराळप्रवास केवळ अंतराळात फिरण्याचे नाही, तर शारीरिक, मानसिक आणि वैज्ञानिक कसोटीचा प्रवास होता. NASA च्या ‘Boeing Starliner Crew Flight Test Mission’ अंतर्गत त्यांनी आपल्या सहकारी अंतराळवीरासोबत अंतराळात अनेक प्रयोग, देखरेखीचे कार्य, आणि शारीरिक सहनशक्तीच्या सीमा गाठणारे अनुभव घेतले.
या मिशनमध्ये त्यांना दीर्घकाळ सूक्ष्म गुरुत्वाकर्षणामध्ये राहणे, शारीरिक स्नायूंवर होणारा परिणाम, मानसिक तणाव, आणि अनेक तांत्रिक आव्हाने पेलावी लागली.
त्यांच्या या 286 दिवसांच्या मोहिमेत त्यांनी प्रत्येक 90 मिनिटांत पृथ्वीभोवती एक प्रदक्षिणा पूर्ण केली. एकूण 4576 प्रदक्षिणा म्हणजे जवळपास 20 लाख किलोमीटरहून अधिक अंतर – एक प्रकारे अवकाशात पृथ्वीच्या विविध ऋतूंचा साक्षीदार होण्याचा अद्भुत अनुभवच!
अवकाशातून पृथ्वीवर परत येणं म्हणजे केवळ रॉकेटने खाली उतरणं नाही. यामध्ये वायूजन्य घर्षण, पृथ्वीच्या वातावरणात पुनर्प्रवेशाची प्रक्रिया, आणि स्पेस कॅप्सूलचे स्थिर लँडिंग ही अत्यंत संवेदनशील आणि अचूक गणितावर आधारित प्रक्रिया असते. सुनीता यांच्यासाठीही ही घडी सोपी नव्हती.
कॅप्सूलमध्ये लागणारी गरम होणारी ढाल, अत्याधुनिक ‘parachute deployment system’, आणि शेवटी जमिनीवर नियंत्रित उतरणं — हे सर्व अत्यंत जोखमीचे आणि अचूक वेळेवर अवलंबून असलेले घटक होते.
अनेक वेळा space capsule च्या parachute सिस्टममध्ये अडथळे, कमी ऊर्जा परिणाम, किंवा इलेक्ट्रॉनिक प्रणालीमध्ये अडचणी उद्भवू शकतात. पण सुनीता आणि त्यांच्या टीमने हे सर्व अडथळे पार करत यशस्वी लँडिंग पूर्ण केले.
सुनीता यांचा जन्म अमेरिकेत झाला असला, तरी त्यांची आई गुजराती आणि वडील महाराष्ट्रातील कोल्हापूरच्या जवळचे असल्याने त्यांच्या मनात भारताबद्दल नेहमी आपुलकी राहिली आहे.
त्यांनी नौदल वैमानिक म्हणूनही कारकीर्द गाजवली असून, त्यानंतर NASA मध्ये वरिष्ठ अंतराळवीर म्हणून त्यांचा उत्कर्ष झाला.
त्यांचे अंतराळातील प्रयोग आजही जैवविज्ञान, गुरुत्वाकर्षण संशोधन आणि मानवी आरोग्य प्रणालीसाठी मार्गदर्शक ठरत आहेत.
सुनीता यांनी आपल्या मोहिमेदरम्यान अनेक वैज्ञानिक प्रयोग केले ज्यामध्ये:
1) मानवी रक्ताभिसरणावर सूक्ष्म गुरुत्वाकर्षणाचा परिणाम
2) अवकाशात ध्वनी तरंगलहरींचा प्रभाव
3) वनस्पतींच्या वाढीवर परिणाम
4) अवकाश जीवनशैलीतील मानसिक तणावावर प्रयोग
हे सर्व प्रयोग भविष्यातील मंगल आणि चंद्र मोहिमांसाठी अत्यंत उपयुक्त ठरणारे आहेत.
आज भारतातील बेटी बचाओ, बेटी पढाओ मोहिमेच्या युगात सुनीता विल्यम्स सारख्या महिला प्रेरणा देणाऱ्या आहेत. STEM (Science, Technology, Engineering, Math) क्षेत्रातील मुलींना सुनीता यांचा आदर्श हे खऱ्या अर्थाने “गगनवेधक स्वप्न” दाखवतो.
सुनीता यांची ही यात्रा अंतराळाची नव्हे तर आत्मविश्वासाची होती. त्यांच्या कर्तृत्वामुळे भारतालाही जागतिक विज्ञानदृष्टीचा नवा दृष्टिकोन मिळाला आहे.
“वेलकम बॅक सुनीताजी” — हे शब्द आता केवळ एका अंतराळवीरासाठीच नाहीत, तर अनेक स्वप्न बघणाऱ्या तरुणांसाठी दिलासा देणारी प्रेरणा आहेत.
ध्येय न्यूज चॅनेलच्या बातम्या मिळवण्यासाठी येथे क्लिक करून आमचा व्हाट्सअप ग्रुप जॉईन करा.
