माणूस हा निसर्गाचा घटक आहे. त्याचा जन्म आणि मृत्यू या दोन टोकांमध्ये साऱ्या जीवनाचा खेळ रंगतो. परंतु या प्रवासात, तो सतत “मुहूर्त” किंवा शुभ वेळ शोधत राहतो. जन्म आणि मृत्यू या जीवनाच्या अपरिहार्य सत्यांसाठी कोणताही मुहूर्त लागत नाही, तरीही माणूस प्रत्येक कृतीसाठी योग्य वेळ आणि शुभ संकेत शोधण्याचा प्रयत्न का करतो, याचा विचार करणे महत्त्वाचे आहे. “मुहूर्त” ही संकल्पना एक मानसिकता आहे, जी आपल्या जीवनावर सकारात्मक किंवा नकारात्मक परिणाम करू शकते. मात्र, विचार चांगले आणि आचरण शुद्ध असेल, तर कोणत्याही कृतीसाठी वेळ शुभच ठरते
मुहूर्त म्हणजे काय?
“मुहूर्त” म्हणजे विशिष्ट वेळ किंवा क्षण, जो शुभ, अनुकूल आणि यशस्वी ठरेल, असा विश्वास असतो. हिंदू धर्म आणि भारतीय संस्कृतीत मुहूर्ताचे विशेष महत्त्व आहे. विवाह, गृहप्रवेश, व्यवसाय सुरू करणे, नवे वाहन खरेदी करणे, किंवा इतर महत्त्वाच्या गोष्टींसाठी मुहूर्त निश्चित केला जातो. यामागे विश्वास असा असतो की शुभ वेळेत केलेली कृती अधिक यशस्वी होते.
परंतु, खरे पाहता, जीवनात सर्व वेळ शुभच असते, जर आपल्या विचारांची पवित्रता आणि कृतीतील नीतिमत्ता टिकून असेल.
मुहूर्ताचा मानसिकतेवरील प्रभाव
१. शुभ वेळेचा अंधविश्वास:
मुहूर्त शोधण्यामागे अनेकदा अंधश्रद्धा असते. माणूस शुभ वेळेची वाट पाहण्यात वेळ वाया घालवतो, आणि संधी हातून निसटून जातात.
उदाहरणार्थ: एखाद्या व्यावसायिकाने विशिष्ट वेळेची वाट पाहून व्यवसाय उशिरा सुरू केल्यास, स्पर्धक त्याच्या पुढे जाऊ शकतात.
२. धैर्य गमावणे:
जर माणसाला एखादी कृती “अशुभ” वेळेत करण्याची वेळ आली, तर तो त्यातून यश मिळेल का, याबाबत शंका घेतो. अशा वेळी त्याचा आत्मविश्वास कमी होतो, आणि चुका होण्याची शक्यता वाढते.
३. सकारात्मकता वाढवणे:
दुसरीकडे, मुहूर्त सकारात्मक विचारांना चालना देतो. योग्य वेळेत केलेली कृती यशस्वी होईल, असा विश्वास माणसाला पुढे जाण्यास प्रेरित करतो.
माणसाचा जन्म आणि मृत्यू: मुहूर्ताविना घडणारी सत्यता
माणूस आपल्या जीवनाच्या प्रारंभ आणि शेवटाच्या क्षणी कोणत्याही मुहूर्ताचा विचार करू शकत नाही.
१. जन्म:
कोणत्याही व्यक्तीचा जन्म हा नैसर्गिक प्रक्रिया आहे. त्याला कोणत्याही मुहूर्ताची आवश्यकता नसते. पण, ज्योतिषशास्त्रानुसार जन्मवेळेच्या आधारे कुंडली तयार केली जाते, ज्यावर माणसाचे भवितव्य ठरवल्याचे मानले जाते. परंतु, सत्य हे आहे की जन्माच्या वेळेपेक्षा त्या व्यक्तीचे विचार, शिक्षण, आणि संस्कार त्याच्या जीवनाचे भविष्य ठरवतात.
२. मृत्यू:
मृत्यू हा अंतिम सत्य आहे. तो कधीही येतो, त्याला कोणतीही निश्चित वेळ नसते. ज्याप्रमाणे सूर्यास्ताला आपण रोखू शकत नाही, त्याचप्रमाणे मृत्यू टाळता येत नाही.
चांगल्या विचारांचे आणि शुद्ध आचरणाचे महत्त्व
मुहूर्तापेक्षा चांगले विचार आणि शुद्ध आचरण यांना अधिक महत्त्व आहे.
१. चांगले विचार:
चांगले विचार माणसाच्या कृतींना दिशा देतात. विचार शुद्ध असल्यास, कोणत्याही कृतीत माणूस यशस्वी होतो.
उदाहरण:
महात्मा गांधींनी कोणताही शुभ मुहूर्त न पाहता, सत्याग्रह सुरू केला. त्यांच्या विचारांनी लोकांमध्ये प्रेरणा निर्माण केली, आणि भारताला स्वातंत्र्य मिळाले.
२. शुद्ध आचरण:
आचरण म्हणजे कृतीत प्रामाणिकपणा आणि सत्यता असणे. जेव्हा माणूस आपल्या कर्तव्यात प्रामाणिक असतो, तेव्हा कोणतीही वेळ त्याच्यासाठी अशुभ ठरत नाही.
उदाहरण
एखाद्या डॉक्टरने रात्री कोणत्याही मुहूर्ताशिवाय एखाद्या रुग्णाला वाचवण्यासाठी शर्थ केली, तर त्या कृतीचा शुभ-अशुभ विचार होत नाही. ती कृतीच शुभ मानली जाते
मुहूर्ताच्या संकल्पनेवर वैज्ञानिक दृष्टिकोन
१. वेळेचा मानसशास्त्रीय प्रभाव:
मुहूर्त हे मानसशास्त्राशी संबंधित आहे. माणूस विशिष्ट वेळेला शुभ मानतो, ज्यामुळे त्याचा आत्मविश्वास वाढतो. आत्मविश्वासातून घेतलेले निर्णय यशस्वी होण्याची शक्यता अधिक असते.
२. प्रेरणादायक मानसिकता:
शुभ वेळेवर विश्वास ठेवल्यामुळे माणूस अधिक प्रेरित होतो. त्याला वाटते की निसर्ग त्याला साथ देत आहे.
३. प्रत्यक्ष कृती महत्त्वाची:
मात्र, वैज्ञानिक दृष्टिकोन सांगतो की यशस्वी होण्यासाठी कृती अधिक महत्त्वाची आहे. वेळेवर कृती केली नाही, तर शुभ वेळेचाही उपयोग होत नाही.
चांगले विचार आणि कृती: मुहूर्ताशिवाय यशाचा मूलमंत्र
१. संधीचा फायदा घेणे:
चांगल्या विचारांचा माणूस कोणत्याही संधीचा योग्य वेळी फायदा घेतो. तो शुभ-अशुभ विचार न करता कृतीवर भर देतो.
२. धैर्य आणि आत्मविश्वास:
धैर्यवान आणि आत्मविश्वासी माणूस वेळ आणि परिस्थितीवर अवलंबून राहत नाही. तो स्वतःच्या विचारांवर विश्वास ठेवतो.
३. आचरणातील सातत्य:
शुद्ध आचरण म्हणजे सातत्याने चांगल्या कृती करणे. अशा व्यक्तीला कोणतीही वेळ शुभच वाटते.
मुहूर्ताचे सांस्कृतिक महत्त्व
भारतीय संस्कृतीत मुहूर्ताला अत्यंत महत्त्व आहे. ते आपल्या परंपरांशी आणि श्रद्धेशी जोडलेले आहे. परंतु, आधुनिक जीवनात त्यावर अवलंबून राहण्याऐवजी त्या परंपरेला वैज्ञानिक दृष्टीकोनातून पाहणे गरजेचे आहे.
१. परंपरेतील श्रद्धा:
विवाह, वास्तुशांत, आणि धार्मिक विधी यासाठी मुहूर्त पाहणे ही परंपरा आहे. ती माणसाला मानसिक स्थैर्य देते.
२. आधुनिक जीवनाचा वेग:
मात्र, आधुनिक जीवनात प्रत्येक गोष्टीसाठी शुभ वेळेची वाट पाहणे शक्य नसते. स्पर्धात्मक युगात संधीचे महत्त्व अधिक आहे.
मुहूर्त ही मानवी कल्पना आहे. तिचा उपयोग माणसाला प्रेरित करण्यासाठी होतो, परंतु तो अंतिम सत्य नाही. माणसाचे विचार चांगले आणि आचरण शुद्ध असल्यास, कोणतीही वेळ शुभ ठरते. जीवनाच्या प्रत्येक क्षणाचा आदर करा, कारण प्रत्यक्ष कृतीतूनच यश मिळते.
“मुहूर्ता”ची वाट पाहत बसण्यापेक्षा, विचार आणि आचरण शुद्ध ठेवा, कारण वेळेचा आदर करणारा माणूस स्वतःच वेळ निर्माण करू शकतो.
ध्येय न्यूज चॅनेलच्या बातम्या मिळवण्यासाठी येथे क्लिक करून आमचा व्हाट्सअप ग्रुप जॉईन करा.
