जगातील सर्वात मोठा सन्मान म्हणजे न बोलता दिलेली मदत, आणि सर्वात मोठी मान्यता म्हणजे एखाद्याच्या जीवनात निःस्वार्थपणे मायेची सावली निर्माण करणं. आज जेव्हा पुरस्कार हे बाजारू आणि देखाव्याचं साधन बनत चाललं आहे, तेव्हा काही व्यक्ती अशा असतात ज्या आपल्या कार्यातून पुरस्कारालाही प्रतिष्ठा देतात. पाचोरा शहराची कन्या, श्री गो.से.हायस्कूलची माजी विद्यार्थिनी, आणि पुणे नगरीत गेली १५ वर्षे निराधार, गोरगरीब, आजारी वृद्धांना मायेचं आश्रय देणाऱ्या उच्च शिक्षीत डॉ.अपर्णा अनिल देशमुख (एम एस सर्जरी पुणे) आभाळमाया वृध्दाश्रम पुणे यांना नुकताच राज्यस्तरीय गिरजाई सेवाव्रती पुरस्कार प्रदान करण्यात आला – आणि तो एकट्या अपर्णाचा गौरव नाही, तर संपूर्ण पाचोऱ्याच्या संस्कारांची आणि समाजाभिमुखतेची साक्ष आहे. सध्या पुण्यात सिंहगड रोड परिसरात स्थायिक असलेल्या डॉ. अपर्णा या ‘आभाळमाया वृद्धाश्रम’ या सेवाभावी संस्थेच्या माध्यमातून ८१ ज्येष्ठ नागरिकांना मायेचं घर, उपचारांची सुविधा, स्नेहसंवाद आणि जीवनसंधान देत आहेत. केवळ अन्न, वस्त्र आणि निवारा पुरवणं हा त्यांचा हेतू नाही – तर त्यापलीकडे जाऊन या उपेक्षित व्यक्तींना पुन्हा एकदा माणूस म्हणून समाजात जागा मिळवून देणं हे त्यांच्या कार्याचं केंद्रबिंदू आहे. या सेवाव्रती वाटचालीच्या मुळाशी आहे – त्यांचे वडील डॉ. अनिलदादा देशमुख यांचा प्रेरणादायी आदर्श, ज्यांनी पाचोऱ्यात सहाय्यक आयुक्त (पशुसंवर्धन) म्हणून प्रामाणिक सेवा दिली. त्यांच्या कुटुंबाचा माझा संबंध आमचे स्व. काका, माजी पशुवैद्यकीय उपसंचालक डॉ. जे. एल. महाजन यांच्या माध्यमातून अनेक वर्षांचा राहिला आहे. मी स्वतः श्री गो.से. हायस्कूलमध्ये शिक्षक असताना डॉ. अपर्णा या विद्यार्थिनी होत्या. परंतु आमच्यातील खरी जिव्हाळ्याची ओळख आणि बंध जुळला तो त्यांच्या लहान बहिणी अनघा देशमुख यांच्यामुळे – जी अत्यंत अष्टपैलू, गुणवान आणि सुसंस्कारित व्यक्तिमत्त्व आहे. या दोघी भगिनींमुळे आयुष्यात केवळ शिक्षक म्हणून नव्हे, तर कौटुंबिक स्तरावरही एक नातं तयार झालं – जे आजही स्मरणात राहिलं आहे. रोटरीसारख्या सामाजिक उपक्रमांमध्ये डॉ. अनिलदादांशी सातत्याने संपर्कात येत असतानाच त्यांच्या मुलींच्या प्रगल्भतेचा आणि सामाजिक बांधिलकीचा प्रत्यय वारंवार यायचा. आज जेव्हा डॉ. अपर्णा यांना राज्यस्तरीय पुरस्काराने गौरवण्यात आलं, तेव्हा ते केवळ एका व्यक्तीचं यश राहिलं नाही. तो गौरव झाला – एका शाळेचा, एका शिक्षकाचा, एका कुटुंबाच्या संस्कारांचा आणि सर्वात महत्त्वाचं म्हणजे, पाचोरा शहराच्या माणुसकीच्या इतिहासाचा. या पुरस्काराची गंमत म्हणजे, हे यश त्यांच्या मागे दौडणाऱ्या प्रसिद्धीच्या झगमगाटाने मिळालेलं नाही. हे यश मिळालं आहे शांत, संयमी, सेवाभावित, सतत झिजणाऱ्या हातांनी. आजच्या स्पर्धात्मक जगात कुणीतरी आपल्या वैद्यकीय पदवीच्या व्यावसायिक संधी नाकारून, शहरात राहून, थेट निराधार, उपेक्षित वृद्धांच्या सेवेसाठी स्वतःचं आयुष्य वाहतं करतो, हीच बाब मुळात थक्क करणारी आहे. त्यांचा ‘आभाळमाया वृद्धाश्रम’ म्हणजे केवळ एक सेवा संस्था नाही – ती एक भावना आहे, एक आदर्श आहे आणि माणुसकीच्या पुनरुज्जीवनाचं ठिकाण आहे. या वृद्धाश्रमात राहत असलेल्या प्रत्येक ज्येष्ठ नागरिकाच्या डोळ्यात जी शांती, ज्या चेहऱ्यावरचं जे समाधान आहे – ते कुठल्याही ट्रॉफीपेक्षा मोठं आहे. आज अनेक संस्था पुरस्कार विकतात. प्रतिष्ठेच्या नावाखाली बनावट कार्यक्रम रंगवतात. आणि असे पुरस्कार घेणारे मोठ्या अभिमानाने आपल्या केबिनमध्ये टेबलावर सदरचे पुरस्कार ठेवतात. विशेष बाब म्हणजे या पुरस्कारावर जे नाव असते त्यांचे शिक्षण आपल्या स्वतःच्या गेटवर उभे राहणाऱ्या वॉचमनच्या लायकी एवढेही नसताना अशा व्यक्तीच्या नाव त्या पुरस्कारावर असते आणि ही उच्च पदवीधर उच्च पदावर असलेली राजपत्रित अधिकारी मोठ्या अभिमानाने सदरचा पुरस्कार लोकांच्या देखाव्यासाठी ठेवतात. परंतु डॉ. अपर्णा यांचा सन्मान म्हणजे त्या सगळ्या बनावटपणाला फाटा देणारी तेजस्वी ज्योत आहे. त्यांच्या सन्मानामुळे समाजात एक महत्त्वाचा संदेश पोहोचतो – की अजूनही आपल्यात अशी माणसं आहेत, जी स्वतःसाठी नव्हे, तर इतरांसाठी जगतात. हा सन्मान म्हणजे त्या शिक्षकासाठीही सन्मान आहे, ज्यांनी कधीतरी त्या विद्यार्थिनीला संस्कार दिले. तो पालकांसाठीही अभिमानाचा क्षण आहे, ज्यांनी मुलींना मोकळं आकाश दिलं. आणि तो संपूर्ण पाचोऱ्यासाठीही गौरवाची बाब आहे, कारण डॉ. अपर्णा देशमुख या केवळ पुण्यात कार्यरत नाहीत – त्या पाचोऱ्यातून आलेल्या माणुसकीच्या परंपरेचं प्रतिनिधित्व करत आहेत. अशा सेवाव्रती कार्यासाठी मिळालेला हा पुरस्कार म्हणजे सन्मानाच्या संकल्पनेचा पुनर्जन्म आहे. आणि म्हणूनच हे यश केवळ “कुणाला पुरस्कार मिळाला?” एवढ्या पातळीवर न पाहता, “कसा मिळाला, कशासाठी मिळाला, आणि त्यातून आपण काय शिकतो” या दृष्टिकोनातून समजून घेणं आवश्यक आहे. या निमित्ताने आपण सगळ्यांनी समाजासाठी निःस्वार्थ काही देण्याचं व्रत घेतलं पाहिजे. कारण, ज्या व्यक्ती स्वतःसाठी काहीही मागत नाही, पण इतरांसाठी सर्वस्व देते, तीच खरी ‘सेवाव्रती’. आणि डॉ. अपर्णा देशमुख यांचं कार्य हीच त्याची सजीव उदाहरण आहे – प्रेरणादायी, सात्त्विक आणि माणुसकीचा सर्वोच्च उत्कर्ष गाठणारी वात्सल्याची सावली
आणि डॉ. अपर्णा देशमुख यांचं कार्य हीच त्याची सजीव उदाहरण आहे – प्रेरणादायी, सात्त्विक आणि माणुसकीचा सर्वोच्च उत्कर्ष गाठणारी वात्सल्याची सावली. कारण, सेवा ही केवळ देहाने नाही तर मनाने, बुद्धीने, आणि आत्म्याच्या गाभ्यापासून केली गेली पाहिजे. ती संख्येने नाही, तर संवेदनशीलतेने मोजली पाहिजे. पुरस्कारांनी आलेली प्रतिष्ठा ही क्षणभंगुर असते, पण कार्यातून मिळालेली लोकमनातील जागा ही शाश्वत असते. आणि ती जागा डॉ. अपर्णा यांनी ज्या निष्ठेने मिळवली आहे, ती कुठल्याही महालात नव्हे – तर वृद्धांच्या डोळ्यातून वाहणाऱ्या अश्रूंमध्ये, त्यांच्या चेहऱ्यावरील समाधानात आणि त्यांच्या आयुष्यात पुन्हा उमललेल्या आशेच्या क्षणांत आहे. म्हणुन जग प्रसिद्ध क्रिकेटर विराट कोहली व सुनंदन जी लेले जगप्रसिद्ध क्रिकेट कमेंटेटर यांच्या सारख्या मान्यवरांची डॉ.अपर्णा अनिल देशमुख (एम एस सर्जरी पुणे) यांच्या आभाळमाया वृध्दाश्रम पुणे येथे भेट हाच सर्वाच मोठा पुरस्कार आहे
आजची पिढी जर या कार्याकडे एक आरशासारखं पाहील, तर समाजाचा चेहरा नक्कीच अधिक प्रकाशमान होईल. म्हणूनच, अशा व्यक्तींच्या सन्मानाला केवळ बातमी म्हणून न मोजता, तो एक संस्कृतीचा प्रकाशस्तंभ म्हणून पाहणं – हीच खरी कृतज्ञतेची भावना ठरेल. आणि ही भावना समाजमनात रुजली, तर प्रत्येक गावात एक ‘आभाळमाया’ उगम पावेल – आणि हीच आपल्या महाराष्ट्राच्या मातीची खरी ओळख ठरेल. .Sandip D Mahajan M.A. (Politics), B.Ed. (Marathi & History)
Dhyeya News & झुंज वृत्तपत्र संपादक..
M0. 7588645907 /73 8510 8510 /94222 75807/
ध्येय न्यूज चॅनेलच्या बातम्या मिळवण्यासाठी येथे क्लिक करून आमचा व्हाट्सअप ग्रुप जॉईन करा.
